- Γ. Σεφέρη 2, Αγρίνιο
- (+30) 26410-74233
- (+30) 26410-74138
- secrsa@upatras.gr
- Οδηγός σπουδών
- Έντυπα
- Επικοινωνία
- Forum
Στην αυγή της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα, ο πρωτογενής τομέας παντού στον πλανήτη βρίσκεται αντιμέτωπος με την πρόκληση της προσαρμογής στα νέα κλιματολογικά δεδομένα και αυτήν του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής. Ταυτόχρονα, βρίσκεται αντιμέτωπος με τη διασφάλιση της επισιτιστικής επάρκειας για τον συνεχώς αυξανόμενο πληθυσμό της Γης και της βιωσιμότητας των φυσικών πόρων. Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων μπορεί να επιτευχθεί μέσω της μετάβασης σε ένα ολοκληρωμένο αειφορικό μοντέλο παραγωγής και η συμβολή του Τμήματος Αειφορικής Γεωργίας μπορεί είναι καθοριστική προς αυτήν την κατεύθυνση, μέσω ολοκληρωμένης διεπιστημονικής προσέγγισης.
Η Γεωργία, ως μηχανισμός παραγωγής τροφής, συνδέεται με την τρέχουσα κλιματική κρίση μέσω μιας αμφίδρομης σχέσης, καθώς οι καλλιέργειες συμβάλλουν στην αλλαγή του κλίματος και ταυτόχρονα υφίστανται δυσμενείς συνέπειες, ως προς την απόδοση και την ποιότητα της παραγωγής. Η αγροτική δραστηριότητα συνδέεται στενά με τους σημαντικότερους βιογεωχημικούς κύκλους του συστήματος Γη-Ατμόσφαιρα: αυτόν του άνθρακα (C) και του αζώτου (Ν) και εξαρτάται σημαντικά από τον κύκλο του νερού (H2O). Ο πρωτογενής τομέας παραγωγής τροφής (Γεωργία και Κτηνοτροφία) συμβάλει κατά 11% στο σύνολο των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, και το ποσοστό αυτό αυξάνεται σε 21-37% καθώς η πρωτογενής παραγωγή μεταποιείται σε καταναλώσιμο τρόφιμο. Η αγροτική δραστηριότητα είναι υπεύθυνη για το μισό των ανθρωπογενών εκπομπών του μεθανίου (CH4) (προερχόμενες από την κτηνοτροφία και την καλλιέργεια ρυζιού) και για τα δύο τρίτα των εκπομπών του υποξειδίου του αζώτου (Ν2Ο) (λόγω της χρήσης λιπασμάτων). Η συμβολή της στις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) προέρχεται κυρίως από τις χρήσεις γης, αλλαγές αυτών (LUC) και την καύση αγροτικών υπολειμμάτων.
Οι επιδράσεις τις κλιματικής κρίσης στην παραγωγή τροφής είναι είτε άμεσες λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας, της αύξησης του CO2 στην ατμόσφαιρα και της αύξησης της συχνότητας των ακραίων φαινομένων, είτε έμμεσες λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στη διαθεσιμότητα και την ποιότητα του νερού, στις ασθένειες και τα παράσιτα και στη λειτουργία των επικονιάσεων. Οι επιπτώσεις των μεταβολών του κλίματος εξαρτώνται σημαντικά από τη γεωγραφική περιοχή και τον τύπο/είδος της καλλιέργειας. Τέλος, σύμφωνα με όλα τα σενάρια που εξετάζονται για το μέλλον και τις προβλέψεις των κλιματικών και αγρο-κλιματικών μοντέλων, τα αποτελέσματα και οι τάσεις που παρατηρούνται σήμερα αναμένεται, με σημαντική πιθανότητα, να συνεχίσουν και να οξυνθούν στις επόμενες δεκαετίες.
Η Γεωργία ως σημαντικά εξαρτώμενη από το κλίμα, είναι από τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας που θα πρέπει να προσαρμοστεί στην κλιματική αλλαγή και στις κλιματικές συνθήκες του μέλλοντος. Καθώς όμως αποτελεί και μέρος του προβλήματος θα πρέπει επίσης να συμβάλει στην αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος. H επιστημονική κοινότητα προτείνει τη μετάβαση της αγροτικής παραγωγής σε όλον τον πλανήτη, σε ένα νέο, βιώσιμο – αειφορικό μοντέλο. Η βιώσιμη γεωργία βασίζεται σε ολοκληρωμένα συστήματα καλλιεργειών τα οποία ενσωματώνουν μια ολιστική προσέγγιση για την αειφορία (φυσική, κοινωνική και οικονομική), για την επίτευξη της οποίας υιοθετούν προσεγγίσεις όπως η αγρο-οικολογία, η κλιματικά έξυπνη γεωργία, γεωργία διατήρησης (conservation agriculture), κ.α.. Στο πλαίσιο της βιώσιμης γεωργίας αναπτύσσονται μέθοδοι, προσεγγίσεις, τεχνικές και τεχνολογίες που προσβλέπουν μεταξύ άλλων στη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου σε όλα τα στάδια της παραγωγής τροφής, στη δημιουργία αγροοικοσυστημάτων τα οποία θα δεσμεύουν και θα αποθηκεύουν περισσότερο άνθρακα, στη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και παραγωγή ενέργειας από την ίδια τη γεωργία, στον έλεγχος των αποθέσεων στο έδαφος ώστε να μειωθεί η εδαφική ρύπανση καθώς και αυτό στο νερό και τον αέρα, στη διαχείριση των αγροτικών υπολειμμάτων με σκοπό τον περιορισμό της ρύπανσης του αέρα, στην ολοκληρωμένη διαχείριση του νερού στη γεωργία με συστήματα άρδευσης που προβλέπουν την αποθήκευση και μεταφορά νερού και έχουν στόχο τη μείωση των απωλειών και την ορθολογική χρήση, στον ολοκληρωμένο και εξειδικευμένο σχεδιασμό καλλιεργειών που θα λαμβάνει υπόψη την τοπογραφία, τα χαρακτηριστικά του εδάφους και το τοπικό κλίμα, στην επιλογή ή και ανάπτυξη ειδών και ποικιλιών που είναι κατάλληλα για συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές και κλιματολογικές συνθήκες όπως είδη που μπορούν να αντεπεξέλθουν στις κλιματικές πιέσεις ή διατήρηση των τοπικών ποικιλιών.
Το Τμήμα Αειφορικής Γεωργίας με το ερευνητικό προσωπικό που διαθέτει με ειδίκευση στις επιστήμες της Ατμόσφαιρας, το τεχνικό του προσωπικό και τα μέλη ΕΔΙΠ, και με συνεργασίες με αλλά Τμήματα, Ερευνητικούς Φορείς και Διεθνείς Οργανισμούς, μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη της κλιματικά-έξυπνης, βιώσιμης γεωργίας μέσω της συλλογής και λεπτομερούς στατιστικής ανάλυσης του κλίματος στο παρελθόν και στο παρόν σε διάφορες χρονικές και χωρικές κλίμακες με σκοπό την ακριβή εύρεση μεταβολών και εκδήλωση ακραίων καιρικών και κλιματικών φαινομένων, την καταγραφή μετεωρολογικών και κλιματικών παραμέτρων σε επίπεδο καλλιέργειας ή αγροκτήματος με σκοπό το σχεδιασμό μιας καλλιέργειας (σχεδιασμό σε διάφορα επίπεδα, π.χ. γεωγραφική θέση, τύπος, ποικιλία), τη μέτρηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (π.χ. υδρατμοί, CO2) από αγροτικές δραστηριότητες, τη συλλογή και λεπτομερή ανάλυση δεδομένων κλιματικών παραμέτρων για το μέλλον. Τα δεδομένα θα αφορούν διαφορετικά σενάρια και μοντέλα. Η ανάλυση των προγνώσεων των κλιματικών παραμέτρων για το μέλλον θα μπορεί ακολούθως να χρησιμοποιηθεί σε αγρο-κλιματικά μοντέλα που προσομοιώνουν την αγροτική παραγωγή, στην εκτίμηση κινδύνου από φυσικές καταστροφές στο μέλλον καθώς και στη βιώσιμη διαχείριση των υδατικών πόρων.
Το Τμήμα Αειφορικής Γεωργίας οραματίζεται να συμβάλλει σημαντικά στην ανάπτυξη ενός βιώσιμου αειφορικού μοντέλου γεωργικής παραγωγής χρησιμοποιώντας νέες προσεγγίσεις όπως: